Wat als ze niet terugkomen? (deel 1)

11 mrt 2014

Vanaf deze maand publiceren we op

Door Stefaan Vandelacluze

Cultuurmarketing.nl relevante cultuurmarketing artikelen van MMNieuws: het vaktijdschrift over cultureel ondernemerschap. We trappen af met een artikel van Stefaan Vandelacluze, directeur van Mooss en mede oprichter van Opek (een hybride cultuurhuis in Leuven). Dit artikel wordt in drie delen gepubliceerd.  Vandaag deel 1 van de serie: Wat als ze niet terugkomen?

Een pleidooi voor het verkopen van betekenisvolle ervaringen

Veel kunstorganisaties kijken aan tegen dalende inkomsten en verschralende middelen. Ondanks het feit dat de meeste landen in de eurozone met fikse tred uit de crisis beginnen te stappen, lijkt beterschap nog niet snel op komst. De logica achter deze merkwaardige situatie is dat kunstorganisaties voor een groot stuk van hun inkomsten afhankelijk zijn van directe of indirecte overheidssteun. Belastingen kennen een vertragingsmechanisme op de markt en ook contracten tussen kunstinstellingen en overheden hebben hun looptijd. En die laatste instanties grepen snel in door onze sector op verscheiden subsidiekortingen te trakteren.

In Vlaanderen viel deze koopjesperiode al bij al ‘goed’ mee in vergelijking met Nederland, maar Vlaanderen zou Vlaanderen niet zijn als de schaduw van continue staatshervormingen tussen de federale overheid, gewesten, provincies en gemeentes niet tal van onzichtbare besparingen op kunsten camoufleerde.

De provincies schroefden onder druk van hun door de Vlaamse overheid opgelegde verschrompeling bijna alle ondersteuning aan de kunsten terug tot aan het vriespunt – weliswaar met enige compensatie vanuit die hogere overheid. De private middelen uit mecenaat en sponsoring gingen zo mogelijk nog dieper omlaag en lijken in een financiële ijstijd beland.

Het belangrijkste directe effect betreft niet zozeer de verre toekomst van onze kunstinstellingen (enkele zullen wel verdwijnen, nieuwe zullen even snel ontstaan) dan wel een stevige en duurzame daling van onze cashflow door onze te eenzijdig op de overheid gebaseerde liquiditeiten. Ingenieus en creatief zoals we zijn, bedachten we de voorbije decennia wel oplossingen zoals talrijke abonnementsformules om de traditionele pieken van vakantiegeld en eindejaarspremies in de loonkostenbegroting op te vangen. Maar dit is onvoldoende om de tekorten die door het terugtrekken van de overheid zijn ontstaan, op te vangen.

Kunstinstellingen zien zich genoodzaakt om niet langer te investeren en om vaste werkgelegenheid terug te schroeven ten voordele van een stevige ‘verfreelancing’ van ons werkveld (al moet gezegd dat dit meer speelt in sommige sectoren en regio’s). Deze bedenkelijke evolutie lijkt extra te spelen in het domein van de cultuureducatie, bemiddeling en publiekswerking.

Blijkbaar worden vele culturele ondernemers in kunstenland niet gehinderd door enige inhoudelijk kennis van deze deeldomeinen want juist in deze domeinen schuilt de hoop om de ernstige financiële problematiek van onze sector te keren. De situatie is ernstig maar niet hopeloos, want meer dan ooit beschikken burgers over een gigantisch direct beschikbaar kapitaal als gevolg van een stevig wantrouwen in de verkoopspraatjes van bankiers en verzekeraars.

Basic CMYKDit is het eerste deel van het driedelige artikel: wat als ze niet terugkomen van Stefaan Vandelacluze. Deel twee en drie verschijnen binnenkort op Cultuurmarketing.nl.

Dit artikel verscheen in editie 2014 #1 van MMNieuws, vaktijdschrift over cultureel ondernemerschap. Deze editie staat in het teken van kunst- en cultuureducatie en bevat naast dit artikel interviews met onder andere Pieter Matthijs Gijsbers en Peter Joziasse. Vraag een proefnummer van MMNieuws aan via [email protected].